Styl zakopiański – czym charakteryzują się górskie chaty?

Styl zakopiański to unikalne połączenie tradycyjnej architektury górskiej z elementami secesji, które swoje początki ma na przełomie XIX i XX wieku. Wyjątkowa stylistyka idąca w parze z fascynującą historią przyciąga do Zakopanego turystów, którzy chcą poczuć górski klimat obecny w tych nietuzinkowych budowlach.

Charakterystyka stylu zakopiańskiego

Styl zakopiański wywodzi się od tradycyjnego budownictwa góralskiego, które przez wieki kształtowało region Podhala. Stanisław Witkiewicz, twórca tego stylu, nawiązał do tradycyjnej architektury, interpretując ją na nowo. Dzięki temu połączył góralską sztukę zdobniczą z nowoczesnym designem.

Charakterystycznymi elementami stylu zakopiańskiego są: konstrukcja dachów, bogate ornamentyka, unikalna forma okien czy stylizacja na kształt drewnianych chat. Parlamenty podkreślają górski klimat obiektów. Dodatkowo, na konstrukcję składają się naturalne, lokalne materiały, głównie drewno.

W szczególności warto zwrócić uwagę na dachy, które są często dwuspadowe lub wielospadowe, pokryte gontem, w dużym stopniu wystające poza lico ścian. Równie istotne są okna, które często są małe, podzielone na kilka sekcji, z ozdobnymi nadokiennikami.

Budowa tradycyjnych górskich chat

Tradycyjna górska chata zakopiańska to jedna z najbardziej charakterystycznych i rozpoznawalnych budowli w Polsce. Przy obfitej ozdobie, jej struktura była równie ważna, adekwatna do surowego, górskiego klimatu.

Podstawą każdej chaty była konstrukcja zrębowa, czyli ściany wykonane z drewnianych bali, ułożonych na sobie, z wycięciami na okna i drzwi. Bale były układane na każdym z czterech narożników domu, które umacniały konstrukcję.

Wewnątrz chaty wydziałano przestrzeń na pomieszczenia mieszkalne i gospodarcze. Wszystkie pomieszczenia były bardzo funkcjonalne, często wielofunkcyjne. Istotnym elementem było również zużycie drewna, które ze względu na trudny dostęp musiało być jak najmniej marnowane.

Materiały używane do budowy górskich chat

Głównym materiałem, z którego budowano górskie chaty, było drewno. Drewno sosnowe, modrzewiowe czy świerkowe, zdobędziane lokalnie, było podstawowym surowcem, z którego powstawały wszystkie elementy chaty. Było ono łatwo dostępne, a zarazem zapewniało ciepło i solidność konstrukcji.

Elementy dekoracyjne, takie jak rzeźbienia czy ornamenty, także tworzone były z drewna. Niekiedy wykorzystywano też kamień – do budowy fundamentów, a także do okładzin wewnętrznych – na przykład kominków, czy pieców kaflowych. Dachy były najczęściej kryte gontem, wykonywanym ręcznie z desek.

Materiały używane do dekoracji chat zakopiańskich były tak dobrane, aby podkreślać ich naturalny, górski charakter. Używano do tego celu m.in. motywów roślinnych i zwierzęcych, ale także scen z życia górali.

Styl zakopiański jest dziś ceniony nie tylko za swoją estetykę, ale również za zastosowanie naturalnych, ekologicznych materiałów. Chaty zakopiańskie to doskonały przykład harmonii między człowiekiem a jego naturalnym otoczeniem, który zachwyca i inspiruje do dnia dzisiejszego.